0. Handreiking: een leer- en ontwikkelomgeving


Een burgerinitiatief is een initiatief van één of een groep burgers om zelf deel te nemen en bij te dragen aan de realisatie van het verbeteren van de kwaliteit van de lokale samenleving, zonder oogmerk van privaat gewin.

Deze handreiking is gemaakt tijdens het onderzoek door de Rekenkamercommissie van de vier gemeenten naar burgerinitiatieven. Het is een onderdeel van de online Initiatiefwijzer.

De analyse van 71 burgerinitiatieven in de gemeenten Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg laat zien dat er drie succesfactoren zijn. Wanneer initiatiefnemers en gemeenten goed invulling geven aan deze succesfactoren lukt het om samen mooie zaken voor de samenleving te realiseren! De gedachte is om met deze handreiking een gezamenlijk proces te faciliteren van ‘leren en doorontwikkelen’.

De lessen en tips in deze handreiking zijn gegeven door deelnemers aan werkateliers: initiatiefnemers, raads- en collegeleden en ambtenaren. Het is een startpunt en een rijke bron van materiaal. De bedoeling is dat de handreiking ook verder kan meegroeien met nieuwe ervaringen en inzichten. In dat licht is de handreiking een leer- en ontwikkelomgeving.

De handreiking kan door initiatiefnemers en de gemeenten worden gebruikt voor:

  • Het maken van een plan voor een burgerinitiatief: waar moet je op letten?
  • Evaluatie tussentijds en na afloop: wat gaat goed, wat minder goed?
  • Ontwikkelen van een gemeenschappelijke werkwijze en een gemeenschappelijke taal.
  • Een permanente ontwikkelagenda: wat zijn zaken waar we verder op moeten ontwikkelen

Inhoudsopgave

1. Realiseren publieke doelen

  1. Inspelen op de samenleving
  2. Bouwen en aan de slag! Naast vergaderen, beschouwen en plannen maken
  3. Snel, flexibel en slagvaardig handelen
  4. Focus op realiseren van maatschappelijke effecten

2. Constructieve samenwerking

  1. Een gezamenlijke werkwijze
  2. Samenwerking: gemeentebestuur met maatschappelijke partners
  3. Samenwerking tussen maatschappelijke partners onderling
  4. Een goede samenwerkingspeler zijn
  5. Voldoende ruimte voor alle samenwerkingspartners
3. Democratisch samenspel

  1. Goed zicht op alle belangen en zorgvuldige afweging
  2. Recht doen aan wat meerderheid wil en rekening houden met minderheid.
  3. Democratie in de raad betekenisvolle rol en toegevoegde waarde raad
  4. Democratie op straat: er samen uit komen
Toelichting

Realiseren publieke doelen

Het gaat hier vooral om realisatiekracht. Hoe kunnen we zo productief als mogelijk de publieke doelen realiseren? Initiatieven, participatie en samenwerking vormen geen doel op zich. Een initiatiefnemer wil iets concreets bereiken.

Toelichting

Constructieve samenwerking

Samenwerken doe je om krachten te bundelen zodat je gezamenlijk meer kan realiseren dan je alleen kan. Goede samenwerking met allerlei partijen is vaak groot van belang om de publieke doelen te realiseren. Initiatiefnemers kunnen samenwerken met allerlei partijen zoals inwoners, maatschappelijke organisaties of bedrijven. De gemeente is in veel gevallen ook een gewenste samenwerkingspartner van initiatiefnemers. Daarbij gaat het voor gemeenten ook om het samenspel tussen raad, college en ambtelijke organisatie zo te organiseren dat dit in dienst staat van samenwerking met partijen in de samenleving.

Toelichting
Democratisch samenspel

In een samenleving spelen in verschillende belangen een rol. Sommige van die belangen komen met elkaar overeen, versterken elkaar of kunnen naast elkaar bestaan. Andere belangen kunnen tegenstrijdig aan elkaar zijn. In het democratisch samenspel wordt een weg gevonden om op een goede wijze om te gaan met verschillende belangen. Bijvoorbeeld door deze tegen elkaar af te wegen, knopen door te hakken of juist te verbinden en te overbruggen. Dat is van betekenis in de raadszaal maar ook op de wijze waarop we onderling met elkaar omgaan in de samenleving, in wijken, buurten en onze straat. De essentie is dat we kunnen omgaan met verschillende belangen, in de raad maar ook op straat. Dus ook voor burgerinitiatieven is het belangrijk om goed om te kunnen gaan met verschillende belangen die kunnen spelen.